กรดล้างตะกรัน คืออะไร? เลือกให้ถูก ใช้ให้เป็น เพื่อให้ท่อน้ำ–เครื่องจักรสะอาดเหมือนใหม่

“ตะกรัน” คือศัตรูเงียบของระบบท่อน้ำ เครื่องจักร เครื่องแลกเปลี่ยนความร้อน และหม้อน้ำในโรงงานอุตสาหกรรม เพราะทำให้ ท่ออุดตัน ความร้อนถ่ายเทลดลง ใช้พลังงานเพิ่ม ค่าไฟสูงขึ้น และเสี่ยงเครื่องเสียก่อนเวลา การเลือก กรดล้างตะกรัน ที่ถูกต้องและใช้อย่างปลอดภัยคือหัวใจสำคัญของงานบำรุงรักษา

บทความนี้จะอธิบายแบบละเอียดที่สุด ตั้งแต่ ประเภทของกรดล้างตะกรัน วิธีใช้ อัตราส่วน ตารางเปรียบเทียบ การเลือกกรดล้างตะกรันอุตสาหกรรม จนถึงคำแนะนำสำหรับเจ้าของโรงงาน ทีมซ่อมบำรุง และงานล้างท่อทั่วไป

สารบัญ (TOC)

กรดล้างตะกรันคืออะไร
ตะกรันเกิดขึ้นได้อย่างไร และทำไมต้องกำจัด
ประเภทของกรดล้างตะกรันที่นิยมใช้ในอุตสาหกรรม
3.1 Hydrochloric Acid (HCl)
3.2 Sulfamic Acid
3.3 Citric Acid
3.4 กรดล้างตะกรันสูตรผสม Industrial Grade
วิธีเลือกกรดล้างตะกรันอุตสาหกรรมให้เหมาะกับงาน
วิธีใช้กรดล้างตะกรันอย่างถูกต้อง (อัตราส่วน + ขั้นตอน + ข้อควรระวัง)
ตารางอัตราส่วนผสมกรดล้างตะกรันแต่ละชนิด
ข้อควรระวังด้านความปลอดภัย (Safety)
FAQ 10 ข้อ
สรุปแบบ actionable summary

1) กรด ล้างตะกรันคืออะไร?

กรด ล้างตะกรัน (Descaling Acid) คือสารเคมีที่ใช้กำจัดคราบตะกรันหินปูน (Scale) ที่เกาะใน

ระบบท่อน้ำ
เครื่องทำน้ำร้อน
Cooling Tower
Boiler / หม้อไอน้ำ
Heat Exchanger
เครื่องจักรอุตสาหกรรม

โดยตะกรันมักประกอบด้วย แคลเซียมคาร์บอเนต (CaCO₃), แมกนีเซียม, ซิลิกา รวมถึงสนิมเหล็ก ซึ่งจะถูกละลายเมื่อสัมผัสกรดที่เหมาะสม

2) ตะกรันเกิดขึ้นได้อย่างไร และทำไมต้องกำจัด?

สาเหตุการเกิดตะกรัน

น้ำกระด้าง มีแร่ธาตุสูง
การใช้ความร้อนทำให้น้ำระเหย เหลือแร่ธาตุเกาะตามผนัง
วัสดุท่อเสื่อม เกิดสนิมผสมกับแร่
ระบบกรองน้ำไม่สมบูรณ์

ผลเสียของตะกรัน

ผลกระทบ	รายละเอียด
ประสิทธิภาพลดลง	เครื่องแลกเปลี่ยนความร้อนถ่ายเทได้แย่ลง 15–40%
ท่ออุดตัน	แรงดันน้ำตก, น้ำไหลช้า
เครื่องจักรเสียเร็ว	ต้องซ่อมบ่อย ค่าใช้จ่ายสูง
ค่าไฟสูงขึ้น	ต้องใช้พลังงานมากขึ้นเพื่อชดเชยประสิทธิภาพที่ลดลง

ดังนั้นงานอุตสาหกรรมทุกประเภทจำเป็นต้องมี โปรแกรมล้างตะกรันประจำปี (Descaling Maintenance)

3) ประเภทของกรด ล้างตะกรันที่นิยมใช้ในอุตสาหกรรม

3.1 Hydrochloric Acid (HCl) – กรดเกลือ (เข้มข้นสูง ตะกรันหลุดเร็วมาก)

ความแรงสูงที่สุดในกลุ่มกรดล้างตะกรัน
เหมาะกับ: ระบบท่อน้ำ, Boiler, Cooling Tower, Heat Exchanger
ข้อดี: ทำงานเร็วมาก, ราคาประหยัด
ข้อเสีย: กัดกร่อนโลหะได้แรง ต้องมีตัว Inhibitor

ระดับงานที่เหมาะสม: งานอุตสาหกรรมหนัก / ตะกรันหนา / แคลเซียมเยอะมาก

3.2 Sulfamic Acid – กรดซัลฟามิค (ปลอดภัยกว่า HCl แต่ยังแรง)

เป็นผง ใช้ง่าย ไม่ระเหยฉุน
เหมาะกับ: ระบบที่ต้องการลดกลิ่นและคุม pH ง่าย
ข้อดี: ทำงานได้ดีต่อ CaCO₃, ปลอดภัยกว่า HCl
ข้อเสีย: ไม่แรงเท่า HCl

ระดับงานที่เหมาะสม: โรงน้ำดื่ม, เครื่องทำน้ำร้อน, ระบบสแตนเลส

3.3 Citric Acid – กรดซิตริก (Food Grade / รักษาโลหะสแตนเลสได้ดี)

ใช้ในระบบที่ต้องการความปลอดภัยสูง เช่น อุตสาหกรรมอาหาร
ข้อดี: ปลอดภัยสูง, ไม่กัดกร่อนสแตนเลส
ข้อเสีย: ทำงานช้าสุดในกลุ่มกรด

ระดับงานที่เหมาะสม: งานเบา–ปานกลาง

3.4 กรด ล้างตะกรันสูตรผสม Industrial Grade (พร้อม Inhibitor)

เป็นสูตรที่โรงงานนิยมที่สุด เช่น

สูตรผสม HCl + สารลดการกัดกร่อน (Inhibitor)
สูตร Degrease + Acid ล้างไขมัน + ล้างตะกรันในขั้นตอนเดียว

ข้อดี:
✔ ลดการกัดกร่อนท่อ
✔ ทำงานเร็ว
✔ เหมาะกับงานบำรุงรักษาประจำปี
✔ ควบคุมค่า pH ได้ง่าย

ระดับงานที่เหมาะสม: งานอุตสาหกรรมทุกประเภทที่ต้องการความปลอดภัย + ประสิทธิภาพสูง

4) วิธีเลือกกรด ล้างตะกรันอุตสาหกรรมให้เหมาะกับงาน

ประเภทงาน	กรดที่เหมาะสม	เหตุผล
Heat Exchanger ตะกรันหนา	HCl 20–30% + Inhibitor	ละลาย CaCO₃ เร็วที่สุด
Cooling Tower	กรดสูตรผสม	ลดการกัดกร่อนโลหะ
เครื่องทำน้ำร้อน	Sulfamic Acid	ปลอดภัยกว่า HCl
โรงงานอาหาร	Citric Acid	Food Grade
ระบบท่อเหล็กเก่า	กรดสูตรผสม Inhibitor สูง	ป้องกันสนิมเพิ่ม
อุตสาหกรรมหนัก	HCl Industrial Grade	ประสิทธิภาพสูงสุด

5) วิธีใช้กรด ล้างตะกรันอย่างถูกต้อง

ขั้นตอนมาตรฐาน

1) เตรียมสารละลายตามอัตราส่วน (ดูตารางด้านล่าง)
2) ต่อระบบปั๊มล้างวน (Circulation Cleaning)
3) เปิดปั๊มให้กรดวิ่งในระบบ 30–90 นาที
4) สังเกตฟองปฏิกิริยา ถ้าฟองลดลง → กรดทำงานเสร็จ
5) ล้างระบบด้วยน้ำสะอาด 2–3 รอบ
6) ปรับสภาพด้วยสารด่าง (Neutralizer)

อัตราส่วนโดยทั่วไป (สรุปเร็ว)

ตะกรันบาง → กรด : น้ำ = 1 : 10
ตะกรันปานกลาง → 1 : 5
ตะกรันหนามาก → 1 : 3
ระบบอุตสาหกรรมแนะนำใช้น้ำอุ่น 40–60°C เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ

6) ตารางอัตราส่วนผสมกรด ล้างตะกรันแต่ละชนิด

ตารางเปรียบเทียบการใช้งาน

ชนิดกรด	ความแรง	กลิ่น	ความปลอดภัย	อัตราส่วนแนะนำ	งานที่เหมาะสม
HCl	สูงมาก	ฉุน	ต้องใช้ Inhibitor	1:5 – 1:10	ระบบท่อ/Heat Exchanger
Sulfamic Acid	ปานกลาง	ไม่ฉุน	ปลอดภัยกว่า HCl	1:5 – 1:8	Boiler/เครื่องทำน้ำร้อน
Citric Acid	ต่ำ	ไม่ฉุน	สูง	1:3 – 1:5	อาหาร/สแตนเลส
สูตรผสม Industrial Grade	สูง แต่ปลอดภัย	กลิ่นน้อย	สูงมาก	1:10 – 1:20	งานโรงงานทั่วไป

7) ข้อควรระวังด้านความปลอดภัย (Safety)

✔ สวมแว่นกันสารเคมี + ถุงมือยางหนา + หน้ากากกันไอกรด
✔ ห้ามเติมน้ำลงกรด ต้อง “เติมกรดลงน้ำ” เท่านั้น
✔ ใช้ภาชนะพลาสติกหรือสแตนเลส
✔ ห้ามสัมผัสผิวหนังโดยตรง
✔ ห้ามใช้กับอะลูมิเนียม
✔ ตรวจค่า pH ก่อนปล่อยน้ำทิ้ง
✔ เก็บในที่เย็น ห่างแสงแดด

8) FAQ – คำถามที่พบบ่อย (10 ข้อ)

1) กรด ล้างตะกรันตัวไหนแรงที่สุด?

HCl (กรดเกลือ) มีประสิทธิภาพสูงสุดในการละลาย CaCO₃

2) งานโรงงานต้องใช้แบบไหนดีที่สุด?

สูตรผสม Industrial Grade เพราะมี Inhibitor ป้องกันการกัดกร่อน

3) ใช้กรด ล้างตะกรันกับท่อสแตนเลสได้ไหม?

ได้ ถ้าใช้ Citric Acid หรือ Sulfamic Acid จะปลอดภัยที่สุด

4) ใช้เวลาแช่กรดกี่นาที?

30–90 นาที ขึ้นกับความหนาของตะกรัน

5) ต้องปิดระบบเครื่องจักรก่อนล้างไหม?

ต้องหยุดระบบและแยกไลน์ล้างตะกรัน 100%

6) ล้างตะกรันใน Boiler ใช้กรดอะไร?

Sulfamic Acid หรือสูตรผสมที่ออกแบบเฉพาะ Boiler

7) ทำไมต้องใช้ Inhibitor ร่วมกับ HCl?

เพื่อป้องกันการกัดกร่อนผิวท่อและยืดอายุการใช้งาน

8) ล้างตะกรันปีละกี่ครั้งดีที่สุด?

โรงงานทั่วไป: ทุก 6–12 เดือน
โรงงานน้ำกระด้างสูง: ทุก 3–6 เดือน

9) ถ้ากรดหมดแรง ต้องเติมใหม่ไหม?

ต้องเติมกรดเพิ่ม หรือปรับอัตราส่วนให้ pH กลับมาในช่วงที่ทำปฏิกิริยาได้

10) กรด ล้างตะกรันกินสนิมด้วยไหม?

ช่วยละลายสนิมบางชนิดได้ แต่ควรใช้ร่วมกับตัวล้างสนิมเฉพาะทาง

9) สรุปแบบ Actionable Summary (ใช้ได้ทันที)

✔ ถ้าต้องการล้างตะกรันงานหนัก → HCl + Inhibitor

✔ ถ้าต้องการปลอดภัยและคุมกลิ่น → Sulfamic Acid

✔ ถ้างาน Food Grade → Citric Acid

✔ ถ้าอยากได้ทั้งความแรง + ปลอดภัย + ควบคุม pH ง่าย → สูตรผสมอุตสาหกรรม (แนะนำที่สุด)

อัตราส่วนมาตรฐาน:

ตะกรันบาง → 1:10
ตะกรันกลาง → 1:5
ตะกรันหนา → 1:3

ล้างวน 30–90 นาที แล้วล้างด้วยน้ำสะอาด 2–3 รอบ

กรด ล้างตะกรันอุตสาหกรรมที่เลือกถูกชนิดจะช่วย
✔ ลดต้นทุนพลังงาน
✔ ยืดอายุเครื่องจักร
✔ ทำให้ระบบน้ำ–ท่อทำงานเต็มประสิทธิภาพ
✔ ลดปัญหาเครื่องเสียและค่าใช้จ่ายระยะยาว

Sign in